Hipoteka

Hipoteka służy zabezpieczeniu wierzytelności, która wynika z określonego stosunku prawnego. Wierzytelność ta musi być oznaczona.

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, które można ustanowić na nieruchomościach, a także prawach wymienionych w ustawie. Wierzycielowi hipotecznemu przy zaspokojeniu z nieruchomości przysługuje pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Wierzyciel może uzyskać zaspokojenie z tej nieruchomości bez względu na to, czyją własnością jest nieruchomość.

Hipoteka ma na celu zabezpieczenie wierzytelności pieniężnej i tylko tak może zostać wyrażona. Może obejmować wyłącznie całą nieruchomość. Nie wyklucza to ustanowienia hipoteki na ułamkowej części nieruchomości. Nie ma możliwości zastrzeżenia przez właściciela nieruchomości (względem wierzyciela hipotecznego), że nie dojdzie do zbycia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki. W razie przedawnienia wierzytelności, która jest zabezpieczona hipoteką, wierzyciel hipoteczny może uzyskać zaspokojenie z obciążonej nieruchomości.

Nieruchomość można obciążyć w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności z tym skutkiem, że przy zaspokojeniu z nieruchomości służy uprawnionemu pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela. Hipoteka w swej istocie służy zabezpieczeniu realizacji wierzytelności, a nie dochodzeniu wierzytelności. Jeżeli zobowiązany nie wykonuje należnego świadczenia pieniężnego, wierzyciel mający hipotekę musi uzyskać tytuł wykonawczy i wszcząć postępowanie egzekucyjne wyrok (Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 07.04.1994 r., sygn. akt I ACr 77/94).

Do powstania hipoteki konieczny jest wpis do księgi wieczystej. W celu przyspieszenia wpisu można złożyć prośbę o przyspieszenie jego dokonania.

Orzeczenia sądowe – marzec 2021 r.

W postępowaniu toczącym się na podstawie ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1346 ze zm.), przepisy art. 2 ust. 3 tej ustawy w zw. z art. 730 § 1 i art. 755 § 1 kpc nie stanowią podstawy prawnej udzielenia zabezpieczenia przez umieszczenie osoby, której dotyczy to postępowanie, w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 09.03.2021 r., sygn. akt III CZP 89/19).
W sytuacji, kiedy niedokonanie czynności procesowej odbyło się z przyczyny niezależnej od skazanej, gdyż nie miała ona wpływu na czynności doręczyciela (odklejenie się nalepki adresata w trakcie procesu doręczania, w związku z czym przesyłka została zwrócona do nadawcy), dochowała terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie odpisu postanowienia wraz z uzasadnieniem, a także wykonała czynność, do której przywrócenia terminu się domaga, a więc złożyła odpowiedni wniosek – termin ten należało przywrócić (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z 02.03.2021 r., sygn. akt I KK 155/20).
Skargę na bezczynność w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej można złożyć nie tylko wobec milczenia podmiotu, do którego wniosek jest adresowany, ale również w sytuacji, w której powstał spór między wnioskodawcą a adresatem wniosku, co do charakteru żądanej informacji oraz co do zasad i trybu jej udostępnienia. Warunkiem uznania przez sąd bezczynności organu w udostępnieniu informacji publicznej jest zawsze uprzednie rozstrzygnięcie, czy wnioskowane dane mają charakter takiej informacji i w konsekwencji podlegają obowiązkowi udostępnienia oraz czy żądanie zostało skierowane do podmiotu zobowiązanego w ustawie do udostępnienia informacji publicznej (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 10.03.2021 r., sygn. akt II SAB/Go 15/21).

Błąd co do prawa

Odpowiedzialność za czyny opisane w przepisach kodeksu karnego skarbowego wynika bardzo często z naruszeń przepisów prawa finansowego.

art. 10 § 4 kodeksu karnego skarbowego

Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.

Jest to tzw. błąd co do prawa. Inaczej mówiąc, jest to sytuacja, kiedy sprawca pozostaje w nieświadomości karalności danego zachowania.

W prawie karnym skarbowym znamiona czynów zabronionych definiowane są przez przepisy szeroko rozumianego prawa finansowego. Przepisy prawa finansowego spełniają zatem podwójną rolę:

określają znamiona poszczególnych czynów.
decydują o bezprawności czynu.

Nieznajomość norm, które kształtują znamiona czynu, może stanowić o błędzie co do faktu. Jest tak, gdyż w prawie karnym skarbowym do rozpoznania znamion czynu konieczna jest wiedza o przepisach prawa finansowego.

Oznacza to, że błąd co do tego, że działa się wbrew przepisom, można wiązać z sytuacjami:

sprawca nie zna przepisu prawa finansowego.
sprawca zna przepis prawa finansowego, ale nie wie tego, że naruszenie tego przepisu jest karalne przez prawo karne skarbowe.

Właśnie w punkcie drugim można stwierdzić, że występuje nieświadomość karalności czynu. Przy czym od odpowiedzialności karnej skarbowej uwalnia tylko usprawiedliwiona nieświadomość karalności.

Za przyczynę nieświadomości sprawcy uznaje się więc niski stopień jasności przepisu. Organ podatkowy nie może wymagać od sprawcy stosowania norm prawnych, z którymi sprawca nie miał możliwości należycie się zapoznać. Podstawę egzekwowania prawa stanowi jego faktyczna znajomość. Nie można podatnikowi czynić zarzutu naruszenia przepisów, z których interpretacją mają trudności same organy podatkowe.

Orzeczenia sądowe – styczeń 2021 r.

Skorzystanie przez oskarżonego, z uwagi na jego sytuację majątkową, z pomocy obrońcy z urzędu w celu zbadania podstaw do wniesienia skargi, może zasadniczo nastąpić tylko raz i sąd nie jest zobligowany do wyznaczenia kolejnego obrońcy z urzędu (postanowienie Sądu Najwyższego– Izba Karna z dnia 27.01.2021 r., sygn. akt IV KZ 3/21).
Spis inwentarza sporządzony na podstawie art. 69 ust. 1 prawa upadłościowego jest oświadczeniem wiedzy syndyka i nie zmienia statusu prawnego rzeczy. Przed wpisem do spisu inwentarza syndyk jest uprawniony do oceny czy dane prawo wchodzi w skład masy upadłości i ustala jej skład, a więc jest uprawniony do wyłączenia danych rzeczy na tym etapie postępowania. Z art. 68 i art. 69 ust. 3 wynika, że jeżeli na podstawie dokumentów upadłego lub dokumentów bezspornych albo w wyniku oceny posiadania uzasadnione jest ustalenie, że prawa majątkowe należą do osoby trzeciej, to nie podlegają one wciągnięciu do spisu (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28.01.2021 r., sygn. akt IV CSK 532/20).
Instytucja wstrzymania wykonania wyroku, określona w art. 532 § 1 kpk, ma charakter wyjątkowy, a potrzeby jej zastosowania nie może uzasadniać sama czynność wniesienia kasacji. Potrzeba ta aktualizuje się dopiero wówczas, gdy bądź to (niezależnie od przyszłego rozstrzygnięcia co do zasadności skargi kasacyjnej) już wcześniej można stwierdzić zaistnienie istotnych powodów do uznania słuszności tej kasacji, bądź też wówczas, gdy strona wykaże odrębnie istnienie szczególnych okoliczności powodujących, że wykonywanie lub wykonanie orzeczenia pociągałoby za sobą wyjątkowo dolegliwe i w zasadzie nieodwracalne skutki (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 26.01.2021 r., sygn. akt II KK 375/20).
Sąd pracy ma prawo samodzielnie ustalać przesłanki z art. 52 § 1 pkt 1 kp, a zatem postawienie pracownikowi zarzutu popełnienia przestępstwa nie decyduje o zasadności dopuszczenia się przez niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 21.01.2021 r., sygn. akt III PSK 14/21).
Określony w przepisie art. 52 § 2 kp termin rozpoczyna swój bieg z chwilą powzięcia przez pracodawcę lub osobę go reprezentującą wiarygodnej informacji o naruszeniu przez pracownika obowiązków pracowniczych. Istotne jest zatem, kiedy pracodawca miał możliwość sprawdzenia i przekonania się o słuszności obciążających pracownika zarzutów, nie zaś moment, w którym uzyskał informacje o jego nagannym zachowaniu. W konsekwencji, gdy pracodawca uzyskał informację o nagannym zachowaniu pracownika, przeprowadził postępowanie wyjaśniające w firmie i postępowanie to dowiodło winy pracownika, miesięczny termin na zwolnienie dyscyplinarne liczy się od zakończenia tego postępowania. Ono bowiem doprowadziło do potwierdzenia wcześniejszych zarzutów i dowiodło winy pracownika (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 21.01.2021 r., sygn. akt III PSK 8/21).
Sąd Najwyższy nie jest sądem, który nadaje klauzulę wykonalności – nawet swoim własnym orzeczeniom. Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Najwyższego jest sąd pierwszej instancji. Dotyczy to również postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 11.01.2021 r., sygn. akt I UK 388/19).
Postępowanie toczące się na podstawie art. 29 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, zmierzające do zbadania, czy istnieje potrzeba przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie bez jej zgody, stanowi ingerencję w konstytucyjne prawo wolności i nietykalności człowieka. Konsekwencje orzeczeń wydawanych na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego uzasadniają zatem ścisłe wykładanie jej przepisów i przestrzeganie bezwzględnego wymogu, by rozstrzygnięcie wydane na jej podstawie było celowe z punktu widzenia dobra i interesu osoby, której dotyczy. Kontrola sądu, czy w danym stanie faktycznym wystąpiły przesłanki ustawowe, wymaga wnikliwej oceny, opartej na dowodzie w postaci opinii biegłego lub zespołu biegłych z zakresu psychiatrii, a to z tej przyczyny, że elementem stanu faktycznego decydującego o uwzględnieniu wniosku jest opis stanu zdrowia psychicznego (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 07.01.2021 r., sygn. akt V CSK 452/20).

Opodatkowanie alimentów

Opodatkowanie alimentów związane jest z przepisami prawa rodzinnego oraz podatkowego. Przede wszystkim zgodnie z przepisami podatkowymi za przychody z innych źródeł uznawane są m.in. alimenty.

Wolne od podatku dochodowego są alimenty:

na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.
na rzecz innych osób niż wymienione powyżej, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Od powyższych zasad występują wyjątki. W razie, gdy sąd w sprawie o rozwód udzieli zabezpieczenia potrzeb rodziny, to świadczenia tego rodzaju nie stanowią przychodów. Oznacza to, że nie podlegają podatkowi. W tej sytuacji postanowienie sądu prowadzi do przekazania części przychodu jednego z małżonków. Przychód ten powstał wcześniej w ramach jednej małżeńskiej wspólności majątkowej.

Osoby dorosłe, które uzyskują alimenty, są zobowiązane do wykazania ich w zeznaniu podatkowym. Alimenty dla takich osób są rozliczane wraz z innymi przychodami. Trzeba zatem obliczyć należny podatek według skali podatkowej.

Odsetki od alimentów podlegają podatkowi dochodowemu. Należności z tytułu odsetek powinny zostać wykazane jako przychód.

Opodatkowanie alimentów dotyczy zatem sytuacji, gdy osoba uprawniona uzyskuje od zobowiązanego świadczenie pienieżne na podstawie orzeczenia sądu, ale też umowy.

Koronawirus a kontakty z dzieckiem

Koronawirus a kontakty z dzieckiem. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dzieci mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

Kontakty z dzieckiem obejmują w przede wszystkim bezpośrednie przebywanie rodzica z dzieckiem. Oznacza to, że rodzic może dziecko odwiedzać, spotykać się z nim, zabierać je poza jego miejsce stałego pobytu. Inną formą kontaktu jest uprawnienie rodzica do bezpośredniego porozumiewanie się z dzieckiem, ale też możliwość utrzymywania z nim korespondencji. W tym celu obecnie dopuszczalne jest korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Sytuacja związana z koronawirusem ma wpływ na możliwość spotkania się uprawnionego rodzica z dzieckiem. Tylko choroba, która czyni dane spotkanie niebezpiecznym dla życia i zdrowia, może stanowić podstawę do niewykonania kontaktu rodzica z dzieckiem. Przy czym wyjść należy od treści orzeczenia sądowego, które reguluje kwestię kontaktów z dzieckiem. Jeśli nie zawarto tam mechanizmu, który przewiduje, jakąś formę kompensaty za spotkanie, które się nie odbyło, to po prostu termin kontaktu przepada. Należy stwierdzić, że to rodzice określają wspólnie sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Dopiero gdy rodzice nie mogą osiągnąć porozumienia, należy opierać się na orzeczeniu sądowym. W tego typu sprawach można korzystać z mediacji w sprawach rodzinnych.

Koronawirus a kontakty z dzieckiem to slogan, który nie może prowadzić do bezpodstawnego zaprzestania kontaktowania się rodzica z dzieckiem. Istnieje przecież możliwość, aby sąd zagroził nałożeniem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie wykonania kontaktu z dzieckiem. W dalszej kolejności sąd ma możliwość nakazaniem zapłaty przez rodzica naruszającego zasady wykonywania kontaktów sumy pieniężnej.

Inaczej mówiąc tylko zachorowanie na koronawirusa, przebywanie w izolacji albo kwarantannie, stanowi obiektywną i uzasadnioną podstawę do zaniechania kontaktu. W takiej sytuacji kontakt wykonywać zdalnie poprzez np. wideokonferencję.

Interes dziecka wymaga w ochrony jego rozwoju oraz więzi z jego rodziną, a zwłaszcza z jego matką i ojcem. Co do zasady, w najlepszym interesie dziecka leży podtrzymanie kontaktu z obojgiem z rodziców, w praktyce, na równych prawach, z wyjątkiem prawnych ograniczeń uzasadnionych przez kwestie związane z najlepszym interesem dziecka (wyrok
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 10 stycznia 2017 r.)

Odszkodowanie dla pasażera kolei

Odszkodowanie dla pasażera kolei jest związane z opóźnieniem, utratą połączenia lub też odwołaniem pociągu.

W przypadku, gdy opóźnienie przyjazdu do miejsca przeznaczenia przekracza 60 minut, pasażer jest uprawniony do:

pełnego zwrotu kosztu biletu; albo
w razie konieczności do bezpłatnego przejazdu do miejsca rozpoczęcia podróży w najbliższym możliwym terminie; albo
zmiany trasy podróży lub jej kontynuacji, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w najbliższym dostępnym terminie; albo
kontynuacji lub zmiany trasy podróży, przy porównywalnych warunkach przewozu, do miejsca docelowego w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera.

Jeśli pasażer nie otrzymał zwrotu kosztu biletu (na zasadach przedstawionych powyżej), to możliwe jest uzyskanie odszkodowania.

Minimalna kwota odszkodowania dla pasażera kolei wynosi:

25 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut;
50 % ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.

Odszkodowanie za opóźnienie oblicza się w stosunku do ceny, jaką pasażer faktycznie zapłacił za opóźnioną podróż. W razie podróży w obie strony, odszkodowanie dla pasażera kolei obliczane jest na podstawie połowy ceny zapłaconej za bilet.

Wypłata odszkodowania powinna nastąpić w ciągu miesiąca od złożenia wniosku przez pasażera. Na wniosek pasażera odszkodowanie jest wypłacane w formie pieniężnej. Przewoźnik nie może zmniejszyć zwrotu ceny biletu o finansowe koszty transakcji.

Należy pamiętać, że to pasażer ma wykazać zasadność przysługujących mu uprawnień. Można to potwierdzić, przedkładając odpowiednie poświadczenie od kasjera lub konduktora o opóźnieniu pociągu. Pierwszym pismem w tej sprawie powinna być reklamacja złożona do przewoźnika.

Przewoźnik nie może bronić się tym, że nie ponosi on odpowiedzialności za opóźnienie ze względu na działanie siły wyższej. Nadzorem nad działalnością przewoźników kolejowych zajmuje się Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Do tej instytucji można kierować skargi na przewoźników. Poza tym pasażer może domagać się odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego oraz prawa przewozowego.

Kulig

Kulig to staropolska zabawa, w której uczestnicy poruszali się saniami ciągniętymi konno. W zabawie uczestniczyło najczęściej kilka sań. Współcześnie kulig to raczej po prostu ciągnięcie połączonych ze sobą sanek przez samochód. W każdym razie ta pozornie niewinna zabawa zimowa może nieść za sobą konsekwencje prawne.

Zgodnie z przepisem art. 60 ust. 2 punkt 4 prawa o ruchu drogowym zabrania się kierującemu ciągnięcia za pojazdem osoby na nartach, sankach, wrotkach lub innym podobnym urządzeniu.

Naruszenie tego przepisu stanowi wykroczenie z art. 97 kodeksu wykroczeń. Grodzi za to kara grzywny do 3.000 złotych albo nagana.

Uczestnik ruchu albo inna osoba, ażeby odpowiadać za to wykroczenie, powinny popełnić je na drodze publicznej, strefie ruchu albo w strefie zamieszkania. Natomiast właściciel pojazdu albo jego posiadacz za to wykroczenie mogą odpowiadać, gdy zostało ono popełnione także poza tymi miejscami. Wówczas zdarzenie to powinno wiązać się z koniecznością uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz w zakresie wynikającym ze znaków i sygnałów drogowych.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, jeżeli do naruszenia przepisów o bezpieczeństwie i porządku ruchu (innych niż z art. 86–96a kodeksu wykroczeń) doszło poza drogą publiczną, to podstawą do pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności jest przepis art. 97 kodeksu wykroczeń.

Odpowiedzialność za wykroczenie nie ma związku z tym, czy doszło do uszkodzenia ciała uczestnika kuligu, czy też nie. Wystarczające jest to, że naruszono przepis prawa o ruchu drogowym.

Gdy skutkiem kuligu będzie zdarzenie, w którym inna osoba odniosła uszczerbek na zdrowiu mamy do czynienia z przestępstwem. Jest to czyn z art. 177 kodeksu karnego. W zależności od rodzaju uszczerbku za przestępstwo to grodzi kara nawet 8 lat pozbawienia wolności. Jest więc to poważna sprawa karna.

Poza tym kierujący ponosi odpowiedzialność cywilną za szkody, jakie wyrządził, urządzając taki kulig.

Dzień Kubusia Puchatka

18 stycznia 2021 r. obchodzony jest Dzień Kubusia Puchatka. W tym dniu przypada rocznica urodzin autora tej książki, czyli Alana Alexander Milne’a. Postaram się wykazać, że istnieje związek pomiędzy Kubusiem Puchatkiem a prawem. Inspiracją do tego był artykuł „Corporate governance oczami Kubusia Puchatka” autorstwa prof. dr hab. Michała Romanowskiego zamieszczony w Monitorze Prawa Handlowego. Wszystkie cytaty z Kubusia pochodzą z tłumaczenia Ireny Tuwim.

– Czy już ich nie pamiętasz?
– Pamiętam, tylko kiedy chcę je sobie przypomnieć, to zapominam.

Te dwa zdania w zasadzie genialnie opisują, że zeznania świadka to tylko słowa wypowiedziane przed sądem. Jedna osoba dobrze zapamiętuje wydarzenia, a inna zaś zupełnie je zapomina. Wynika z tego jedna dobra rada, że opieranie się w sądzie na zeznaniach świadków, to duże ryzyko procesowe. Zdecydowanie lepszym dowodem są dokumenty. Co prowadzi do jedynego słusznego wniosku, że podstawą satysfakcjonującego procesu sądowego jest umowa.

Im bardziej Puchatek zaglądał do środka, tym bardziej tam Prosiaczka nie było.

Zdanie to odnosić można do ciężaru dowodu. W postępowaniu cywilnym na stronie, która wywodzi z danego faktu skutki prawne, spoczywa obowiązek ich tego faktu dowodami. Zgodnie z wypowiedziami orzecznictwa sądowego, gdy strona uniemożliwia przeprowadzenie dowodu, skutkuje to przejściem na nią ciężaru udowodnienia, że dane fakty nie zachodziły.

Jestem Misiem o Bardzo Małym Rozumku i długie słowa sprawiają mi wielką trudność.

Zdecydowanie należy czytać dokładnie dokumenty, które podpisujemy. Nie ważne, czy jest to umowa, czy protokół. Jeśli czegoś nie rozumiemy to najlepiej skonsultować umowę przed jej podpisaniem z adwokatem. W przypadku sporu sądowego każde słowo ma znaczenie. Dla prawnika zaliczka różni się od zadatku, a pożyczka od pożytku i porzeczki. Dożywocie to nie to samo co kara dożywotniego pozbawienia wolności.

Kłapouchy stał sobie samotnie w zaroślach ostu na skraju Lasu, z łbem zwieszonym ku ziemi, i rozmyślał o sprawach tego świata.

W przypadku Kłapouchego można odpowiedzieć fragmentem orzeczenia Sądu Najwyższego, że nie każda sytuacja, która wydaje się być beznadziejna jest nią w rzeczywistości.

– Czy już ich nie pamiętasz? – Pamiętam, tylko kiedy chcę je sobie przypomnieć, to zapominam.

Im bardziej Puchatek zaglądał do środka, tym bardziej tam Prosiaczka nie było.

Jestem Misiem o Bardzo Małym Rozumku i długie słowa sprawiają mi wielką trudność.

Kłapouchy stał sobie samotnie w zaroślach ostu na skraju Lasu, z łbem zwieszonym ku ziemi, i rozmyślał o sprawach tego świata.

– Czy już ich nie pamiętasz?
– Pamiętam, tylko kiedy chcę je sobie przypomnieć, to zapominam.