- Nieorzeczenie jednego z obowiązków wymienionych w art. 72 § 1 kk w sytuacji wymierzenia skazanemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania stanowi obrazę tego przepisu prawa materialnego (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 10.12.2020 r, sygn. akt V KK 288/20).
- Stosownie do art. 11 ust. 2 w zw. z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 9 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego , niezależnie od odszkodowania i zadośćuczynienia sąd może zasądzić od Skarbu Państwa pokrycie w całości lub w części kosztów symbolicznego upamiętnienia osoby niesłusznie represjonowanej, pozbawionej życia przez organy, o których mowa w art. 1 ust. 1 tej ustawy, bez przeprowadzenia zakończonego orzeczeniem postępowania (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 08.12.2020 r., sygn. akt V KK 160/20).
- Wysłanie zawiadomienia o rozprawie innej niż oskarżony osobie nie spełnia podstawowego warunku przeprowadzenia rozprawy głównej pod nieobecność oskarżonego, jakim jest prawidłowe poinformowanie go o jej terminie i miejscu. Wprawdzie od dnia 1 lipca 2015 r. oskarżony ma prawo, a nie obowiązek (jeżeli sprawa nie dotyczy zbrodni lub gdy przewodniczący albo sąd nie uzna jego obecności za obowiązkową) brania udziału w rozprawie (art. 374 kpk), to tym niemniej, aby móc to prawo zrealizować, musi być prawidłowo zawiadomiony o jej terminie i miejscu (art. 117 § 1 kpk), a gdy brak jest w tym zakresie dowodu, to czynności tej nie powinno się przeprowadzać (art. 117 § 2 kpk). Dowód, o którym mowa w tym ostatnim przepisie musi przy tym bezspornie dotyczyć osoby, której dotyczy powiadomienie. Ponieważ prawo stron do uczestniczenia w rozprawie jest fundamentalnym prawem demokratycznego procesu karnego, a tym samym stanowi jeden z głównych elementów rzetelnego postępowania, to niewątpliwie zaistniałe naruszenia przepisów w tym zakresie mogły mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego kasacją wyroku, który został wydany w sposób uniemożliwiający oskarżonemu podjęcie aktywnej obrony (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 09.12.2020 r., sygn. akt IV KK 481/20).
- Sprawa z zakresu odpowiedzialności zawodowej tłumaczy przysięgłych podlega rozpoznaniu przez wydział karny sądu apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tłumacza przysięgłego, przy zastosowaniu przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 09.12.2020 r, sygn. akt III PZP 2/20).
Wyrok łączny
Wyrok łączny jest wydawany przez sąd, gdy wystąpią przesłanki wynikające z prawa karnego materialnego do orzeczenia kary łącznej.
Przede wszystkim należy podkreślić, że orzeczenie kary łącznej nie musi oznaczać łagodzenia odpowiedzialności karnej. Wyrokowanie łączne w żadnym razie nie sprowadza się do automatycznego przyjmowania rozwiązania najkorzystniejszego dla skazanego.
Sądem właściwym do wydania wyroku łącznego jest sąd, w którym wydany został ostatni wyrok skazujący w pierwszej instancji, z którego wynikają kary podlegające łączeniu. Gdyby w pierwszej instancji orzekały sądy różnego rzędu, to wyrok łączny wydaje sąd wyższego rzędu.
Postępowanie w sprawie o wydanie wyroku łącznego może być wszczynane z urzędu, na wniosek skazanego albo prokuratora.
Może też zdarzyć się, że po wszczęciu postępowania okazuje się, że jest brak warunków do wyrokowania łącznego. Wtedy sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania.
Sam zaś wyrok łączny jest wydawany po przeprowadzeniu rozprawy. Na takiej rozprawie nie jest obowiązkowe osobiste stawiennictwo skazanego.
Zgodnie z przepisem art. 577 kpk w wyroku łącznym należy, w miarę potrzeby, wymienić okresy zaliczone na poczet kary łącznej.
Większość spraw, w których wydawany jest wyrok łączny, są to sprawy skomplikowane. Skazany powinien zatem przemyśleć, czy jest w stanie występować w takim postępowaniu karnym samodzielnie, czy też powinien skorzystać z pomocy fachowego obrońcy.
Ostatnimi czasy wprowadzono zmiany w przepisach, które dotyczą kary łącznej. Zmiany te wynikały z przepisów ustawy o pomocy dla przedsiębiorców, których dotknęła pandemia COVID-19.
Zabezpieczenie majątkowe
W postępowaniu karnym możliwe jest zabezpieczenie majątkowe. Zabezpieczenie polega to na tym, że gdy oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa, za które można orzec karę grzywny (czy też inne środki penalne o charakterze finansowym) upoważniony organ może wydać postanowienie w celu zabezpieczenia wykonania kary.
Co uzasadnia wydanie postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym? Podstawą takiego postanowienia jest okoliczność, że w sprawie występuje obawa, że bez niego nie będzie można wykonać orzeczenia w sprawie karnej albo będzie to utrudnione.
Ciekawostką jest to, że zabezpieczenie jest wykonywane w sposób określony w przepisach postępowania cywilnego. Zabezpieczeniem może być więc na przykład hipoteka przymusowa.
W postępowaniu przygotowawczym o zabezpieczeniu decyduje prokurator, a w późniejszym etapie postępowania karnego decyzję taką może wydać sąd. Na orzeczenie takie przysługuje zażalenie.
Rozmiar zabezpieczenia majątkowego powinien odpowiadać jedynie potrzebom tego, co ma zabezpieczać i należy je niezwłocznie uchylić w całości lub w części, jeśli ustaną przyczyny, wskutek których zostało ono zastosowane.
Zabezpieczenie upada, gdy nie zostaną orzeczone prawomocnie grzywna, czy też inne środki kompensacyjne, które obciążają finansowo oskarżonego.
Zabezpieczenie majątkowe stanowi istotne ograniczenie prawa do dysponowania swoim mieniem przez osobę, która korzysta z domniemania niewinności. Jego stosowanie powinno być ograniczone, jeżeli w świetle okoliczności sprawy rysuje się realna szansa wykonania kary i wyegzekwowania środków karnych (kompensacyjnych) bez tego środka przymusu.
Co znaczy godnie bronić oskarżonego?
Tak wygląda obrońca po zakończonej rozprawie w sprawie o zbrodnię.
Co to znaczy być dobrym adwokatem? Co to znaczy godnie bronić oskarżonego?
Tak naprawdę ciągle poszukuję dobrej odpowiedzi na te pytania. Do ideału trzeba dążyć podczas każdej z rozpraw.
Dobry pełnomocnik na sali rozpraw walczy na argumenty, a nie walczy ze stroną przeciwną. Sala rozpraw to nie miejsce- na jak się to teraz mówi – „zaoranie” przeciwnika, czy też jego „hejtowanie”.
Godna obrona oskarżonego to postawa, w której przedstawiamy wszystkie dopuszczalne i rzeczowe racje przemawiające na korzyść podsądnego.
Zaostrzenie kodeksu karnego
Na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 zmieniono przepisy kodeksu karnego.
Interesujące jest to, że w uzasadnieniu projektu w ogóle nie przewidywano zmian przepisu art. 37a kodeksu karnego.
Od 24 czerwca 2020 r. przepis ten brzmi następująco:
Art. 37a
§ 1. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 3 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do sprawców, którzy popełniają przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym.
Zmiany te ograniczają możliwość orzekania przez sądy kar łagodniejszych od kary pozbawienia wolności.
Omawiana regulacja skutkuje tym, że sąd będzie musiał uznać, że wymierzona kara byłaby karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, a jednocześnie będzie musiał ustalić, że nie powinna być ona wymierzona, gdyż sprawca zasługuje na karę łagodniejszą. Tak sformułowany przepis narusza reguły logicznego rozumowania. Z jednej strony sąd ma określić karę na podstawie dyrektywy wymiaru kary, a z drugiej strony ma stwierdzić, iż sprawca zasługuje na inną karę.
Poprzednio przepis ten obowiązywał w brzemieniu:
Art. 37a
Jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1 lub 4.
Jedyne pewne co można stwierdzić na temat omawianej nowelizacji, że nawiązuje ona wprost do przepisów kodeksu karnego z 1969 r.
Art. 54
§ 1. Jeżeli przestępstwo zagrożone jest tylko karą pozbawienia wolności, przy czym dolna granica zagrożenia nie jest wyższa niż 3 miesiące, a wymierzona za nie kara nie byłaby surowsza od 6 miesięcy pozbawienia wolności, sąd uznając, że skazanie na taką karę nie byłoby celowe, może orzec karę ograniczenia wolności albo grzywnę.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do sprawcy występku umyślnego, który był już uprzednio skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności.
Adwokat Roman Gładysz specjalizuje się w prowadzeniu spraw karnych jako obrońca oskarżonego.
Czy zawsze trzeba być osobiście w sądzie?
W postępowaniu cywilnym, gdy świadek nie jest w stanie stawić się przed sądem (np. ze względu na stan zdrowia), przesłuchanie może przeprowadzić jeden z sędziów wyznaczonych ze składu sędziowskiego albo też przesłuchania dokona inny sąd w miejscu pobytu świadka.
Natomiast, jeśli charakter dowodu się temu nie sprzeciwia, sąd może postanowić, że przeprowadzenie dowodu nastąpi przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających dokonanie tej czynności na odległość.
Praktycznie każdy sąd okręgowy dysponuje zestawami do przeprowadzania tzw. wideokonferencji (tutaj szczegółowo informacje przekazuje Sąd Okręgowy w Opolu).
Od pewnego czasu, świadek może złożyć zeznania na piśmie, jeśli tak postanowi sąd.
W postępowaniu karnym świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu.
Poza tym przesłuchanie świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W postępowaniu przed sądem w czynności w miejscu przebywania świadka bierze udział referendarz sądowy (albo też: asystent sędziego, urzędnik zatrudniony w sądzie, w którego okręgu świadek przebywa, funkcjonariusz Służby Więziennej, urzędnik konsularny).
W czasie stanu zagrożenia epidemicznego sprawę rozpoznawaną w postępowaniu cywilnym można przeprowadzić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Osoby uczestniczące w takiej sprawie nie muszą przebywać w budynku sądu.
Jest też możliwe, aby zrezygnować z przeprowadzania rozprawy, a także nie przeprowadzać jej w formie zdalnej, a sprawę rozpoznać na posiedzeniu niejawnym. W tym przypadku strona powinna złożyć oświadczenie, że się temu nie sprzeciwia.
Adwokat Roman Gładysz dysponuje środkami technicznymi oraz doświadczeniem w prowadzeniu spraw na odległość.
Postępowanie karne w stosunku do nieobecnego
Specyfiką postępowania karno-skarbowego jest możliwość prowadzenia postępowania w stosunku do nieobecnego oskarżonego.
W przypadku, gdy sprawca przestępstwa skarbowego przebywa stale za granicą albo gdy nie można ustalić jego miejsca zamieszkania na terenie kraju, to postępowanie może toczyć się podczas jego nieobecności.
W postępowaniu w stosunku do nieobecnych nie stosuje się przepisów, których stosowanie wymaga obecności oskarżonego.
O zastosowaniu tego rodzaju postępowania decyduje organ prowadzący postępowanie, wydając postanowienie. W postępowaniu przygotowawczym w sprawach o przestępstwa skarbowe postanowienie to wymaga zatwierdzenia przez prokuratora.
Obligatoryjne jest wyznaczenie nieobecnemu oskarżonemu obrońcy z urzędu. Udział obrońcy jest obowiązkowy także w postępowaniu odwoławczym.
W razie osobistego zgłoszenia się skazanego do dyspozycji sądu lub ujęcia skazanego doręcza mu się odpis prawomocnego wyroku. Na wniosek skazanego złożony na piśmie w zawitym terminie 14 dni od daty doręczenia sąd, którego wyrok się uprawomocnił, wyznacza niezwłocznie rozprawę, a wydany w tej instancji wyrok traci moc z chwilą stawienia się skazanego na rozprawie.
Adwokat Roman Gładysz ma doświadczenie w prowadzeniu obrony oskarżonego w postępowaniu karno-skarbowym.
Warunkowe tymczasowe aresztowanie
Niedocenianym praktycznym rozwiązaniem jest możliwość zastosowania tzw. warunkowego tymczasowego aresztowania. Sąd zastrzega wówczas, że areszt tymczasowy zostanie uchylony w przypadku złożenia w wyznaczonym terminie określonego poręczenia majątkowego. Poręczenie to może polegać na wpłacie gotówki, ale też np. ustanowieniu zastawu lub hipoteki. Przyjęcie poręczenia wymaga sporządzenia protokołu.
Zawsze odczuwam satysfakcję zawodową, gdy słyszę podczas posiedzenia Sądu II instancji: „postanawia: zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zastrzec, iż w stosunku do podejrzanego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania ulegnie zmianie z chwilą złożenia poręczenia majątkowego”.
Więcej na temat specjalizacji adwokata Romana Gładysza w sprawach karnych.
Prawa pokrzywdzonego
Pokrzywdzonym w postępowaniu karnym jest ta osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.
Najważniejsze uprawnienia pokrzywdzonego w postępowaniu karnym to:
- prawo do korzystania z wybranego przez siebie pełnomocnika, którym może być np. adwokat Roman Gładysz
- możliwość złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa
- dostęp do akt postępowania przygotowawczego oraz sądowego
- prawo do uzyskania statusu oskarżyciela posiłkowego
- możliwość wnioskowania o przeprowadzenie czynności dowodowych w toku postępowania przygotowawczego
- prawo do mediacji z oskarżonym w celu uzgodnienia naprawienia szkody
- prawo do uzyskania kompensaty przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych
- możliwość uzyskania naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem
Wymienione zostały tylko najistotniejsze prawa pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.
Przeglądanie akt
Pokrzywdzonemu w postępowaniu karnym przysługuje uprawnienie do złożenia zażalenie na postanowienie prokuratora o umorzeniu śledztwa. Termin na wniesienie zażalenia to 7 dni. Pokrzywdzonemu przysługuje także uprawnienie do przejrzenia akt sprawy.
Tak brzmią przepisy, a jak wygląda praktyka ich stosowania w czasach zagrożenia wirusem SARS-CoV-2 ?
W piątek upływa termin do wniesienia zażalenia. Dziś złożyłem wniosek o udostępnienie akt i możliwość wykonania ich fotokopii. Okazało się, że w budynku prokuratury jest jedno specjalne pomieszczenie do przeglądania akt. Wyznaczono mi termin na czwartek na godzinę 11.
Oczywiście wszystko musiałem ustalać telefonicznie, bo w zasadzie ograniczono możliwość wstępu interesantom do budynku. Przy czym bardzo trudno skomunikować się telefonicznie z sekretariatem odpowiedniego wydziału. Ograniczenia lokalowe oraz kadrowe prokuratury w obecnym reżimie sanitarnym po prostu mogą ograniczać prawa osób pokrzywdzonych do realizacji przysługujących im uprawnień procesowych.
Adwokat Roman Gładysz reprezentuje interesy osób pokrzywdzonych w sprawach karnych.