Spis inwentarza kojarzy się bardziej z ewidencją zwierząt hodowlanych niż ze sprawami spadkowymi. Niemniej jednak jest to instytucja prawa spadkowego.
Jedną z metod zabezpieczenia majątku spadkowego jest przeprowadzenie spisu inwentarza. Polega to na ustaleniu oraz wymienieniu całego majątku spadkowego, ale także długów spadkowych. Należy przy tym określić wartości każdego z przedmiotów wchodzących w skład spadku, a także obliczyć wartość czystego spadku. Wszystko to ma związek z zabezpieczeniem spadku.
Poza tym omawiany spis wyznacza zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe. Ma to także znaczenie w postępowaniu o dział spadku. Można więc stwierdzić, że celem spisu jest ustalenie majątku spadkodawcy dla wyznaczenia kwotowych granic odpowiedzialności za długi spadkowe. Wpływa to na sytuację spadkobierców przyjmujących spadek z dobrodziejstwem inwentarza oraz w przypadku ujawnienia zapisu windykacyjnego.
Osobowy uprawnione do wystąpienia z wnioskiem o spis inwentarza to na przykład:
- spadkobierca
- uprawniony do zachowku
- zapisobiorca
- wykonawca testamentu
Katalog ten jest więc szerszy niż katalog uprawnionych do sporządzenia wykazu inwentarza. Wniosek można złożyć do sądu albo komornika.
Od postanowienia w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza, wydanego na podstawie art. 644 w związku z art. 637 § 2 kpc, przysługuje apelacja.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23.08.2006 r., III CZP 52/06
Należy dodać, że tak sporządzony spis ma charakter dokumentu urzędowego. W danej sprawie spadkowej można sporządzić tylko jeden spis.